پوکی استخوان در سالمندان و راه پیشگیری

پوکی استخوان در سالمندان و راه پیشگیری: پوکی استخوان باعث ضعیف و شکننده شدن استخوان‌ها می‌شود و مشکلاتی زیادی را برای سالمندان بوجود می آورد.

این بیماری یک مشکل بالینی عمده در زنان و مردان سالمند محسوب می شود  و هزینه های گزافی را بر سیستم بهداشتی کشور تحمیل می کند.

سالمندان مبتلا به پوکی استخوان به دلیل ناتوانی جسمی، اختلال در کیفیت زندگی و افزایش احتمال مرگ و میر، به مراقبت های تخصصی نیاز دارند.

ما در شرکت پرستاری آسایش ایرانیان در این مقاله به بررسی پوکی استخوان در سالمندان و راه پیشگیری این مشکل پرداخته ایم:

پوکی استخوان

استخوان بافت زنده‌ای است که دائماً در حال تجزیه و جایگزینی است. پوکی استخوان در سالمندان زمانی اتفاق می افتد که روند ایجاد سلول های استخوانی جدید با فرآیند از بین رفتن سلول های استخوانی قدیمی هماهنگ نباشد.

پوکی استخوان مردان و زنان را از هر نوع نژادی درگیر می کند، اما زنان سفیدپوست و آسیایی، به ویژه زنان سالمند که یائسه شده‌اند، در معرض بالاترین خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. 

مصرف داروهای مکمل، رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، در روند پیشگیری از تحلیل استخوان یا تقویت استخوان های ضعیف موثر هستند.

علائم پوکی استخوان در سالمندان

پوکی استخوان در سالمندان و راه پیشگیری: معمولاً هیچ علامتی در مراحل اولیه از پوکی استخوان وجود ندارد، اما هنگامی که استخوان ها در اثر پوکی ضعیف شوند ممکن است علائم و نشانه هایی زیر ظاهر شود:

• کمردرد، ناشی از شکستگی یا فروپاشی مهره 
• کوتاه شدن قد در طول زمان
• حالت خمیده بدن
• شکنندگی استخوان ها با حداقل فشار

عوامل موثر در پوکی استخوان

برخی از عوامل وجود دارند که احتمال ابتلا به پوکی استخوان در سالمندان را افزایش می دهند از جمله سن، نژاد، انتخاب های سبک زندگی، و بیماری ها و روش های درمانی البته بهتر است با پزشک معالج و پس از آن با پرستار سالمند درمیان بگذارید.

برخی از عوامل ایجاد کننده پوکی استخوان خارج از کنترل هستند، از جمله:

جنسیت فرد

 احتمال ابتلا به پوکی استخوان در زنان بسیار بیشتر از مردان است.

سن بیمار

 هر چه سن بالاتر می رود، خطر ابتلا به پوکی استخوان بیشتر می شود.

نژاد فرد

 اگر سفیدپوست یا آسیایی تبار هستید، در معرض بیشترین خطر ابتلا به پوکی استخوان هستید.

سابقه موروثی

 داشتن یک والد یا خواهر یا برادر مبتلا به پوکی استخوان، شما را در معرض خطر بیشتری قرار می دهد، به خصوص اگر مادر یا پدرتان لگن را شکسته باشد.

اندازه بدن

 مردان و زنانی که بدن کوچکی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند زیرا ممکن است با افزایش سن، توده استخوانی کمتری داشته باشند.

سطوح هورمونی

علائم پوکی استخوان در سالمندان و راه پیشگیری: بروز پوکی استخوان در افرادی که سطح هورمون های خاصی در بدنشان خیلی زیاد یا کم است، شایع تر است از جمله:

هورمون جنسی

 کاهش سطح هورمون های جنسی باعث ضعیف شدن استخوان می شود. کاهش سطح استروژن در زنان در دوران یائسگی یکی از قوی ترین عوامل خطرساز برای ابتلا به پوکی استخوان است. درمان‌های سرطان پروستات که سطح تستوسترون را در مردان کاهش می‌دهند و درمان‌های سرطان سینه که سطح استروژن را در زنان کاهش می‌دهند، سبب تشدید روند از دست دادن استخوان ها می شود.

مشکلات تیروئید

سطح بالای هورمون تیروئید ممکن است سبب تحلیل بافت استخوانی شود. اگر تیروئید بیش از حد فعال باشد یا اگر برای درمان کم کاری تیروئید بیش از حد از داروهای هورمونی تیروئید استفاده شود، احتمال بروز پوکی استخوان به در سالمندان افزایش پیدا می کند.

عوامل غذایی

پوکی استخوان در افرادی که دچار مشکلات زیر هستند، بیشتر رخ می دهد:

کمبود کلسیم

کمبود کلسیم طولانی مدت در ایجاد پوکی استخوان نقش کلیدی دارد. کمبود کلسیم سبب کاهش تراکم استخوان، از دست دادن زودهنگام استخوان و افزایش خطر شکستگی می شود.

اختلالات اشتها

 اختلالات اشتها به صورتی که سبب کاهش شدید دریافت غذا و کمبود وزن شود سبب ضعیف شدن بافت استخوانی در مردان و زنان می شود.

جراحی دستگاه گوارش

جراحی برای کاهش اندازه معده یا برداشتن بخشی از روده، میزان سطح موجود برای جذب مواد مغذی از جمله کلسیم را محدود می‌کند. این جراحی ها شامل جراحی هایی برای کمک به کاهش وزن و سایر اختلالات گوارشی است.

استروئید و سایر داروها

استفاده طولانی مدت از داروهای کورتیکواستروئیدی خوراکی یا تزریقی، مانند پردنیزون و کورتیزون، در روند بازسازی استخوان اختلال ایجاد می کند

بیماری هایی که احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افرایش می دهند

خطر پوکی استخوان در افرادی که دچار بیماری های زیر هستند افزایش پیدا می کند:

• بیماری سلیاک
• بیماری التهابی روده
• بیماری کلیه یا کبد
• سرطان
• مولتیپل میلوما
• روماتیسم مفصلی

عادات مضر و پوکی استخوان در سالمندان

تغذیه نامناسب سبب این موضوع می‌شود به همین خاطر بهتر است 11 غذای ممنوعه سالمندان را مطالعه کنید. همچنین برخی از عادات نامناسب وجود دارند که احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهند، که مهم ترین آنها شامل:

شیوه زندگی کم تحرک

 افرادی که زمان زیادی را در حالت نشسته می گذرانند در مقایسه با افرادی که فعالیت بیشتری دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند. هر گونه ورزش و فعالیتی که باعث تعادل و وضعیت بدنی خوب شود برای استخوان ها مفید است.

مصرف الکل

مصرف الکل خطر ابتلا به پوکی استخوان و بسیاری از بیماری های جسمی و ذهنی را افزایش می دهد. 

مصرف سیگار

 نقش دقیق سیگار در پوکی استخوان مشخص نیست، اما مشخص شده است که سیگار کشیدن احتمال ضعیف شدن استخوان ها را افزایش می دهد.

عوارض شایع پوکی استخوان

شکستگی استخوان، به ویژه در ستون فقرات یا لگن، جدی ترین عارضه پوکی استخوان است. شکستگی لگن اغلب در اثر زمین خوردن ایجاد می شود و ممکن است منجر به ناتوانی و حتی افزایش خطر مرگ در سال اول پس از وارد شدن آسیب شود.

در موارد شدید پوکی استخوان ممکن است شکستگی ستون فقران به صورت ناگهانی و بدون فشار ایجاد شود. در این شرایط استخوان‌های تشکیل‌دهنده ستون فقرات ممکن است به حدی ضعیف شوند که فرد دچار کمردرد، کوتاه شدن قد و حالت خمیده رو به جلو شود.

پیشگیری از پوکی استخوان

تغذیه خوب و ورزش منظم برای حفظ سلامت استخوان های شما در طول زندگی ضروری است.

مصرف کلسیم

مردان و زنان 18 تا 50 ساله به 1000 میلی گرم کلسیم در روز نیاز دارند. زمانی که زنان 50 ساله و مردان 70 ساله می شوند، این مقدار  به 1200 میلی گرم در روز افزایش پیدا می کند.

منابع غنی کلسیم عبارتند از:

• لبنیات کم چرب
• سبزیجات با برگ سبز تیره
• ماهی سالمون کنسرو شده یا ساردین با استخوان
• محصولات سویا، مانند توفو

غلات غنی شده با کلسیم و آب پرتقال

اگر دریافت کلسیم کافی از رژیم غذایی برایتان دشوار است، مصرف مکمل های کلسیم گزینه مناسبی است. با این حال، مصرف زیاد کلسیم سبب بروز سنگ کلیه و برخی از متخصصان معتقدند سبب افزایش احتمال ابتلا به بیماری قلبی نیز می شود.

متخصصان توصیه می کنند که میزان کلسیم دریافتی، از مکمل ها و رژیم های غذایی ترکیبی، برای افراد بالای 50 سال نباید بیش از 2000 میلی گرم در روز باشد.

مصرف ویتامین دی

ویتامین D توانایی بدن برای جذب کلسیم را بهبود می بخشد و در تقویت استحکام استخوان ها موثر است. بخشی از ویتامین D مورد نیاز بدن از نور خورشید دریافت می شود و مابقی از منابع غذایی غنی از این ویتامین مانند روغن کبد ماهی، ماهی قزل آلا، سالمون و انواع شیر و غلات غنی شده با ویتامین D بدست می آید.

اکثر افراد به حداقل 600 واحد بین المللی ویتامین D در روز نیاز دارند. این مقدار توصیه شده پس از 70 سالگی به 800 IU در روز افزایش می یابد.

ورزش منظم

ورزش سبب افزایش قدرت استخوان های می شود و روند از بین رفتن استخوان ها را کند می کند. شروع ورزش در هر سنی سبب تحکیم استخوان های بدن می شود، اما اگر در جوانی ورزش کردن را به بخش ثابتی از برنامه زندگی خود تبدیل کنید و در طول زندگی به ورزش ادامه دهید، از فواید بیشمار ورزش نهایت استفاده را خواهید برد.

انجام پیاده روی به صورت روزانه و مستمر هرچند کوتاه مدت میتواند علاوه برحفظ سلامتی در شادابی سالمندان نیز تاثیرگذار باشد،در مقاله مربوط به پیاده روی سالمندان فواید پیاده روی برای سلامتی سالمندان و تاثیراتش بر روحیات آنها را به طور کامل توضیح داده ایم.

ترکیب تمرینات قدرتی با ورزش های تحمل وزن و تعادلی نه تنها برای تقویت استخوان ها ایده آل است بلکه به پیشگیری از پوکی استخوان در سالمندان نیز کمک به سزایی می کند. تمرینات قدرتی به تقویت عضلات و استخوان های بازوها و قسمت بالایی ستون فقرات کمک می کند. ورزش های تحمل وزن، مانند پیاده روی، آهسته دویدن،  بالا رفتن از پله، طناب زدن، اسکی  عمدتاً روی استخوان های پاها، باسن و پایین ستون فقرات تأثیر می گذارند. ورزش‌های تعادلی مانند تای چی نیز احتمال زمین خوردن در سالمندان را کاهش می دهد.