پرستاری از کودک مبتلا به دیابت 

پرستاری از کودک مبتلا به دیابت نقش مهمی در مراقبت و آموزش کودکان مبتلا به دیابت و خانواده های آنها ایفا می کند،آموزش کودکان مبتلا به دیابت به صرف زمان و صبر زیادی نیاز دارد و حضور دلگرم کننده یک پرستار کودک با تجربه درکنار کودک و خانواده او، سبب تسهیل شرایط زندگی افراد مبتلا به این بیماری می شود.

پرستار کودک به عنوان بخشی از تیم مراقبت از کودک مبتلا به دیابت، نقش مهمی در ایجاد تغییرات محسوس در کیفیت زندگی این کودکان است.

در واقع پرستار کودک در کنار متخصص اطفال و متخصص تغذیه، روانشناس، چشم پزشک و  دندانپزشک کودک،در کنترل و درمان دیابت موثر است.

همه این متخصصان دستورالعمل های خاص خود را به کودک مبتلا به دیابت ارائه می دهند که نقش پرستار کودک در ایجاد شرایط مناسب و برنامه ریزی برای عملی کردن این دستورات بسیار کلیدی و مهم است.

آموزش کودکان مبتلا به دیابت

• آموزش این کودکان باید به صورت فردی انجام شود
• ضریب هوشی کودک باید مورد توجه قرار گیرد
• سن کودکان باید به اطلاعات آموزشی هماهنگ باشد
• دانش قبلی کودک در مورد بیماری باید موردتوجه قرار گیرد
• آموزش کافی در خصوص مهارت های اجتماعی مرتبط با دیابت ارائه شود
• کودک در حین آموزش از حمایت خانواده برخوردار باشد

هدف از آموزش پرستار به کودکان مبتلا به دیابت  این است که کودک بیاموزد که برای مدیریت این بیماری تا حد امکان مستقل عمل کند. 

البته نقش خانواده نیز به عنوان تیم حمایتی کودک بسیار مهم است بنابراین لازم است که اطرافیان کودک تحت آموزش های مناسب پرستاری از کودک مبتلا به دیابت قرار گیرند. 

نقش پرستار در مراقبت از کودک دارای دیابت 

یکی از وظایف پرستار کودک کمک به افزایش آگاهی کودک و اطرافیان او در جهت کنترل و درمان عوارض ناشی از دیابت است. مهم تری عواملی که در هنگام پرستاری از کودک مبتلا به دیابت باید مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:

دستگاه سنجش قند خون

پرستارکودک باید با مدل های مختلف گلوکومتر یا دستگاه سنجش قند خون آشنا باشد و در این مورد اطلاعات به روزی داشته باشد. کودک باید از روز اول در هنگام استفاده از این دستگاه مشارکت کرده و تشویق شود که دکمه های دستگاه را فشار داده و اعداد روی صفحه نمایش را بخواند. این موضوع باید به کودک توضیح داده شود که باید در ابتدا قندخون او به صورت مکرر مورد بررسی قرار گیرد، اما وقتی دیابت تحت کنترل قرار گرفته باشد، لزوم انجام روزانه این کار کاهش پیدا می کند. تمام اعداد به دست آمده از دستگاه سنجش قند خون باید به صورت منظم در یک دفتر ثبت شود و در هنگام مراجعه به پزشک، همراه کودک باشد.

تهیه رژیم غذایی متعادل

کودکان مبتلا به دیابت معمولا تحت نظر یک متخصص تغذیه قرار خواهد گرفت و لازم است از رژیم غذایی ویژه ای استفاده کنند. رژیم غذایی با تعادل مصرف کربوهیدرات، انسولین و ورزش کنترل می شود. در این شرایط لازم است پرستار کودک با پیروی از دستورالعمل های متخصص تغذیه نسبت به آماده سازی وعده های غذایی مناسب اقدام کند. البته در مقاله 7نکته طلایی در رابطه با تغذیه کودکان به موارد مختلفی از رژیم های غذایی درست دست پیدا کنید.

آموزش تزریق انسولین

تزریق برای کودکان همیشه ترسناک است، اما محصولات مختلفی وجود دارد که به از بین بردن ترس کودکان کمک می کند. در حال حاضر سوزن‌های کوتاه‌تر و ظریف‌تری برای تزریق وجود دارد و همچنین ابزارهایی برای پنهان کردن سوزن‌ها طراحی شده اند.

 تزریق‌ انسولین باید با زاویه 90 درجه انجام شود و لازم است پرستار به روشی ساده انجام این کار را به کودک آموزش دهد تا همان ابتدا این کار را به صورت مستقل به انجام برساند. محل تزریق انسولین بسیار مهم است و باید در نواحی خاصی در بالای بازوها، ران ها و شکم انجام شود. بنابراین لازم است که این تزریق ها هر باردر محل متفاوتی انجام شود تا از ایجاد توده و کبودی که مانع از جذب انسولین می شود، جلوگیری به عمل آید.

کمک به انجام آزمایش ادرار

انجام آزمایش ادرار در بیماران مبتلا به دیابت نقش مهمی در تشخیص مشکلاتی مانند گلیکوزوری و کتونوری دارد. گاهی ممکن است برای تشخیص دقیق عوارض دیابت بیمار نیاز به انجام یک آزمایش ادرار چند مرحله ای وجود داشته باشد. تعداد دفعات آزمایش براساس شرایط جسمی و شدت بیماری کودک تعیین می شود. آزمایش ادرار زمانی مفید است که سطح گلوکز خون بالاتر از 10mmol/L بوده یا کودک بیمار باشد. در این شرایط پرستار کودک نقش مهمی در آموزش کودک برای تهیه نمونه های ادرار مناسب و قابل قبول برای آزمایشگاه دارد. 

هیپوگلیسمی یا افت قند خون

پرستار کودک باید از خطرات و علائم اولیه افت قند خون در کودکان آگاهی داشته و نسبت به آموزش اقدامات مناسب به کودک و خانواده او اقدام  کند. کیت های درمانی خاصی برای این مواقع طراحی شده اند که باید در شرایط اورژانسی مورد استفاده قرار گیرند. 

هیپوگلیسمی خیلی سریع اتفاق می افتد و نیاز به درمان فوری دارد. علائم اولیه این مشکل شامل گرسنگی ناگهانی، تپش قلب، پریدگی رنگ، تعریق، گفتار نامفهوم و تاری دید است. در بیشتر مواقع مشکل تشنج نیز همراه با علایم هیپوگلیسمی مشاهده می شود، بنابراین کودکان باید در مورد خطرات تشنج و نحوه جلوگیری از آسیب های احتمالی مطلع شوند.

در این شرایط وظیفه پرستار ارائه آموزش های موردنیاز به کودک و خانواده او در مورد اقدامات مناسب در مواقع افت قند است. مهم ترین اقدام ثبت تمام موارد بروز هیپوگلیسمی  در یک دفترچه یادداشت است.

برنامه ریزی برای ورزش منظم

 اهمیت ورزش در کودکان بسیار جای بحث و بررسی دارد اما به صورت کلی ورزش نقش مهمی در کنترل دیابت کودکان دارد و بیشترین تاثیر را در کنترل قندخون مبتلایان به دیابت نوع 2  نشان داده است. برای برخورداری از فواید ورزش لازم است پرستار کودک با تهیه یک برنامه ورزشی مناسب همواره کودک را به ورزش کردن تشویق کند. پایبندی به برنامه ورزشی منظم سبب کاهش بروز خطر بیماریهای قلبی و عروقی و پیشگیری از افزایش وزن در کودکان می شود. البته توصیه می شودکه ورزش کردن به صورت ثابت در برنامه زندگی افراد سالم  نیز گنجانده شود زیرا از احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 جلوگیری کرده و یا آن را به تاخیر می اندازد.

آموزش بهداشت فردی

اجتناب از بروز عفونت یا ابتلا به زخم در کودکان دیابتی بسیار مهم است زیرا افراد مبتلا به دیابت ظرفیت بهبودی کندتری دارند. پرستار کودک با آموزش روش صحیح خشک کردن پاها مخصوصاً بین انگشتان پا و کوتاه کردن ناخن های انگشتان پا از بروز بسیاری از مشکلات پیشگیری به عمل می آورد. رعایت نکات بهداشت دهان و دندان نیز از اهمیت زیادی در کودکان دیابتی برخوردار است بنابراین لازم است کودک حداقل سالی دو بار در سال توسط متخصص دندانپزشکی کودکان ویزیت شود.

کنار آمدن با بیماری دیابت ممکن است برای کودکان امری دشوار باشد و در این شرایط کودکان یه حضور یک همراه و مشاور دلسوز نیازمند هستند. بعد از والدین، حضور پرستار کودک تاثیر بسیار خوبی بر روند کنترل بیماری دیابت در کودکان دارد. یک پرستار با تجربه قادر خواهد بود تا از طریق ارائه آموزش های کاربردی از بروز مشکلات و عوارض ناشی از دیابت پیشگیری به عمل آورد و کیفیت زندگی کودک را به صورت معناداری بهبود بخشد.