مشکلات گوارشی سالمندان: ورود به دوران سالمندی ممکن است با بیماریهای مختلفی از جمله مشکلات گوارشی همراه باشد،معمولاً این بیماریها بر کیفیت زندگی سالمندان تأثیرات نامطلوبی دارد و آگاهی از علل بروز و علائم این بیماریها نقش چشمگیری در پیشگیری و درمان آنها خواهد داشت. مرکز خدمات پرستاری آسایش ایرانیان به بررسی شایعترین مشکلات گوارشی سالمندان و علائم ان میپردازد.
مشکلات شایع گوارشی سالمندان
شایع ترین مشکلات گوارشی که با بالارفتن سن در میان سالمندان مشاهده می شود شامل موارد زیر است:
- یبوست شایع ترین مشکل گوارشی
- کاهش سرعت حرکات دستگاه گوارش در سالمند
- مشکل گوارشی ناشی از مصرف داروها
- عدم تحرک و مشکلات گوارشی سالمندان
- عدم نوشیدن مایعات کافی
- بیماری گوارشی دیورتیکولار در سالمندان
- زخم دستگاه گوارش
- مشکلات دهان و مری
- خطر پولیپ در سالمندان
در ادامه به توضیح کاملتری از مشکلات رایج گوارشی در سالمندان میپردازیم.
پیشنهاد مقاله: تشخیص و علائم بیماری بهجت چیست؟
1. یبوست شایع ترین مشکل گوارشی
مشکلات گوارشی سالمندان: یکی از شایعترین مشکلات گوارشی که بسیاری از افراد بالای 60 سال را تحت تأثیر قرار میدهد تغییر در حرکات روده و یبوست است. علائم این مشکل عموماً شامل حرکات کند و دردناک روده، کاهش دفعات اجابت مزاج و مدفوع سفت و خشک است. تعدادی از عوامل دخیل در بروز یبوست با افزایش سن مرتبط است.
2. کاهش سرعت حرکات دستگاه گوارش در سالمند
در حالت طبیعی دستگاه گوارش، غذا را با انقباضات ماهیچهای در طول رودهها حرکت میدهد. این انقباضات مواد غذایی را در امتداد دستگاه گوارش به جلو می راند.
با بالا رفتن سن، گاهی اوقات روند این انقباضات کندتر میشود و این وضعیت ممکن است باعث حرکت آهستهتر غذا در طول روده بزرگ شود و آب بیشتری از مدفوع جذب شود. در این شرایط احتمال بروز یبوست در سالمند افزایش مییابد.
3. مشکل گوارشی ناشی از مصرف داروها
در مقاله، به بسیاری از موارد مراقبت و پرستاری از سالمندان بیمار اشاره کردهایم. معمولاً افراد سالمند به دلیل بیماریهای مختلف داروهای زیادی مصرف میکنند. یکی از عوارض جانبی شایع داروهایی که در دروان سالمندی مصرف میشوند بروز یبوست است. بهعنوانمثال داروهای مسدودکننده کانال کلسیم که در درمان فشارخون بالا استفاده میشود، باعث بروز اختلال در حرکات روده و یبوست است.
از سویی دیگر داروهای مسکن نیز در بروز اختلالات دستگاه گوارش مؤثر هستند. به عنوان مثال سالمندانی که تحت عمل جراحی تعویض مفصل زانو یا ران قرار گرفته باشند، معمولاً برای کاهش درد به داروی مسکن نیاز دارند. این مواد مسکن با تأثیر بر عملکرد رودهها سبب کند شدن حرکات روده خواهد شد.
4. عدم تحرک و مشکلات گوارشی سالمندان
یکی از مشکلاتی که افراد سالمند آن را تجربه میکنند، کاهش میزان تحرک است که متعاقباً عدد تحرک کافی باعث افزایش احتمال یبوست میشود.
یکی از مشکلات سالمندان، کاهش میزان تحرک است.
بهعنوانمثال افراد سالمندی که به دلیل بیماریهای مختلف مجبور به استراحت در بستر هستند، به مرور زمان با مشکلات جدی در سلامتی روبرو خواهند شد. از سویی دیگر عوارض برخی از داروها بر عملکرد رودهها تأثیر گذار هستند و باعث بروز یبوست خواهند شد.
5. عدم نوشیدن مایعات کافی
آبرسانی کافی به بدن در جلوگیری از بروز یبوست در هر سنی مؤثر است. افراد سالمندی که از دیورتیک ها یا داروهای ادرارآور برای درمان فشارخون بالا یا نارسایی قلبی استفاده میکنند، معمولاً دچار یبوست میشوند. درواقع دیورتیکها در حین این که فشارخون را کاهش میدهند، باعث دفع مایعات بیشتر از طریق ادرار میشوند.
همچنین برخی از سالمندان ممکن است به دلیل ناتوانی در تحرک، تمایلی به نوشیدن آب نداشته باشند تا مجبور به استفاده از دستشویی نشوند. در این شرایط ممکن است فرد سالمند به دلیل کمبود آب، مشکلات مختلفی از جمله یبوست شدید را تجربه کند.
6. بیماری گوارشی دیورتیکولار در سالمندان
این بیماری جزو بیماریهای شایع در میان افراد بالای 60 سال است. این مشکل زمانی اتفاق میافتد که کیستهای کوچکی از پوشش دیواره روده بزرگ بیرون میزند.
سالمندان مبتلابه مراحل اولیه این بیماری معمولاً مشکلاتی از قبیل تجمع گاز و نفخ، گرفتگی عضلات شکم و یبوست را تجربه میکنند. درواقع این بیماری بخشی از روند پیری روده بزرگ است. خوشبختانه این بیماری در اکثر مواقع مشکل خاصی ایجاد نمیکند و نیازی به درمان ندارد، اما در شرایطی که کیستها ملتهب شوند، بیماری شکل تازهای به خود میگیرد.
در این شرایط سالمند علایمی مانند درد شکمی، گرفتگی عضلات، تب و لرز، حالت تهوع و استفراغ را تجربه میکند. درمانهایی مانند مصرف آنتیبیوتیک، داروهای مسکن و اصلاح رژیم غذایی در درمان این بیماری مؤثر است.
7. زخم دستگاه گوارش
بسیاری از افراد سالمند از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)برای کنترل درد ناشی از آرتریت و سایر دردهای مزمن استفاده میکنند. غافل از این که استفاده منظم از این داروها خطر خونریزی معده و زخمهای دستگاه گوارش را افزایش میدهند.
لازم است افراد سالمند در صورت مشاهده هر نوع خونریزی مانند استفراغ خون، دفع مدفوع تیره، یا مشاهده خون هنگام دفع مدفوع فوراً به پزشک مراجعه کنند تا به سرعت به علت آن پی ببرند و بتوانند آن را درمان کنند.
پیشنهاد مقاله: تغذیه سالمندان لاغر
8. مشکلات دهان و مری
مری لولهای است که دهان را به معده متصل میکند. درست مثل روده بزرگ، عملکرد مری نیز با افزایش سن کندتر میشود و غذا را آهستهتر به معده منتقل میکند. این مشکل معمولاً باعث بروز اختلال در بلع غذا یا مایعات میشود. در بیماریهایی مانند زوال عقل، سکته مغزی و پارکینسون نیز سالمند مشکلاتی را درروند بلع تجربه خواهد کرد.
در بیماری رفلاکس تجربه سوزش سر دل با افزایش سن شایعتر است.
9. خطر پولیپ در سالمندان
بر اساس تحقیقات دانشمندان خطر بروز بیماری پولیپ پس از 50 سالگی بهشدت افزایش مییابد. این پولیپ ها ممکن است غیر سرطانی باشند اما احتمال سرطانی شدن آنها نیز وجود دارد. دانشمندان بر این باورند که علل بروز پولیپ در رژیم غذایی و عوامل ژنتیکی نهفته است.
بر اساس شواهد موجود، این بیماری به برور زمان به وجود میآید و در بسیاری از موارد فرد در مراحل ابتدایی بیماری از ابتلای خود بیاطلاع است.
به همین دلیل پزشکان توصیه میکنند که افراد بالای 50 سال بهصورت منظم تحت غربالگری کولونوسکوپی قرار گیرند. در طی این روش میتوان پولیپ ها را قبل از تبدیلشدن به سرطان شناسایی و از بدن خارج کرد.
بیماری رفلاکس در سالمندان
بیماری رفلاکس (GERD)یکی از شایعترین اختلالات دستگاه گوارش فوقانی در افراد سالمند است. این بیماری زمانی رخ میدهد که اسید معده به مری برگردد و باعث سوزش سر دل و سایر علائم شود.
درواقع تجربه سوزش سر دل با افزایش سن شایعتر است، اما اغلب ناشی از عواملی است که با افزایش سن ارتباطی ندارد. بهعنوانمثال غذا خوردن درست قبل از خواب شبانه یا مصرف غذاهای فست فود باعث بروز رفلاکس میشوند.
همچنین برخی از داروها، ازجمله داروهای کنترل فشارخون احتمال بروز سوزش سر دل را افزایش میدهد. علاوه بر موارد فوق خطر بروز رفلاکس در افراد سالمندی که دچار افزایش وزن هستند بیشتر است.
روش پیشگیری از مشکلات گوارشی سالمندان
جمله پیشگیری بهتر از درمان است، در مورد بیماریهای دستگاه گوارش نیز صادق است. با رعایت نکات زیر به حفظ سلامت دستگاه گوارش خود کمک کنید:
- عوارض جانبی داروها
- تحرک کافی سالمند
- رژیم غذایی سرشار از فیبر
- نوشیدن مایعات فراوان
- حفظ وزن متعادل
در ادامه به توضیح کامل تری از روشهای پیشگیری از مشکلات گوارشی سالمندان میپرازیم.
عوارض جانبی داروها
پزشکان توصیه میکنند سالمندان در استفاده از داروها احتیاط بیشتری به عمل آورند و در مورد عوارض جانبی احتمالی داروها با پزشک خود مشورت کنند. به عنوان مثال کاهش دوز های داروهای مسکن و مصرف داروها همراه با غذا، ممکن است از عوارض جانبی آنها بکاهد و از بروز مشکلات گوارشی در سالمندان پیشگیری نماید.
پزشکان توصیه میکنند سالمندان در استفاده از داروها احتیاط بیشتری به عمل آورند.
تحرک کافی سالمند
پایبندی به یک برنامه منظم ورزشی و حداقل 30 دقیقه ورزش در 5 روز هفته میتواند از بسیاری از بیماریهای گوارشی سالمندان جلوگیری کند. همچنین کاهش وزن در افراد چاق سبب کاهش خطر ابتلا به سرطان روده میشود.
رژیم غذایی سرشار از فیبر
غذاهای سرشار از فیبر، ازجمله میوهها و سبزیجات، غلات کامل و حبوبات دارای مواد مغذی متنوع و چربی کم هستند. غذاهای پر فیبر در پیشگیری از یبوست و کاهش علائم دیورتیکولوز مؤثر هستند.
نوشیدن مایعات فراوان
نوشیدن مایعات تأثیرات مثبت بسیاری بر سلامت سالمندان میگذارد. این موضوع به ویژه در مواقعی که سالمند از داروهای ادرارآور استفاده میکند اهمیت بیشتری دارد.
حفظ وزن متعادل
حفظ وزن متعادل به پیشگیری از بسیاری از بیماریهای مرتبط با افزایش سن مانند بیماری قلبی، دیابت و فشارخون بالا کمک میکند. فرد سالمند با کاهش وزن قادر به کاهش تعداد داروهای مصرفی و پیشگیری از عوارض ناخواسته داروهاست.
پیشنهاد مقاله: 11 غذای ممنوعه سالمندان
غربالگری سلامت دستگاه گوارش سالمندان
علایم مشکلات گوارشی در سالمندانی که تحت معاینات منظم غربالگری قرار میگیرند به سرعت شناسایی میشوند و فرصت کافی برای درمان مشکل وجود خواهد داشت.
همانگونه که بیان شده با بالا رفتن سن، احتمال بروز سالمندان به دلیل اثرات مواردی مانند رژیم غذایی، سبک زندگی، بیماریها و داروها افزایش مییابد. با کسب آگاهی از علایم این بیماری ها و تشخیص به موقع آنها می توان از بروز مشکلات جدی در سلامت سالمندان پیشگیری کرد و در مسیر مناسب درمان و مدیریت عوارض مشکلات گوارشی سالمندان گام های موثری برداشت.
در صورت نیاز به خدمات پرستاری (پرستار کودک در منزل، پرستار سالمند در منزل و پرستار بیمار در منزل) با ما تماس بگیرید. کارشناسان شرکت پرستاری آسایش ایرانیان؛ آماده ارائه مشاوره رایگان، به شما هستند.
