با این که کودکان جثه کوچکی دارند اما به سرعت در حال رشد هستند و به انرژی (کالری) حاصل از یک رژیم غذایی متنوع و متعادل نیاز دارند. براساس گزارشات موجود، بسیاری از کودکان درسرتاسر جهان به درجات مختلفی از کمبود وزن دچار هستند. البته برخی از این کودکان به صورت طبیعی اندام کوچکی دارند و با پیروی از رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی مناسب، در سلامت کامل به سر می برند،اما برخی از کودکان لاغر، درواقع با کمبود وزن واقعی روبرو هستند که این وضعیت معمولا به دلیل مشکلات تغذیه ای، سلامتی یا عاطفی به وجود می آید.
بهترین راه برای یافتن علت لاغری کودک، مشورت با پزشک متخصص اطفال است، اما در شرایطی که کودک در سلامت کامل جسمی و روانی به سر می برد، بهترین راه برای درمان لاغری، برخورداری کودک از یک رژیم غذایی سالم و متعادل است. پس در این شرایط اصولا رژیم غذایی متعادل چه ویژگی هایی دارد؟ آسایش ایرانیان این موضوع را مورد بررسی قرار داده است.
ویژگی رژیم غذایی متعادل
مراقبت از کودک و تغذیه او برای تمام والدین اهمیت ویژه ای دارد اما دستور العمل های مختلفی برای برخورداری از رژیم غذایی متعادل وجود دارد، نقاط مشترکی در کلیه این دستورات تکرار شده که عمدتا شامل موارد زیر است:
- مصرف روزانه حداقل 5 وعده از انواع میوه و سبزیجات در رژیم غذایی کودک
- استفاده از وعده های غذایی شامل سیب زمینی، نان، برنج، ماکارونی یا سایر کربوهیدرات های نشاسته ای و غلات کامل
- مصرف لبنیات کم چرب و کم قند یا جایگزین های لبنیات (مانند نوشیدنی های سویا و ماست)
- استفاده از لوبیا و حبوبات، ماهی، تخم مرغ، گوشت و سایر پروتئین ها در رژیم غذایی
- محققان بر مصرف 2 وعده ماهی در هفته تاکید دارند که بهتر است یکی از وعده ها از ماهی های روغنی مانند سالمون یا ماهی خال مخالی استفاده شود.
- استفاده از کره و روغن های غیر اشباع به مقدار اندک
- نوشیدن مایعات فراوان به میزان6 تا 8 لیوان در روز
- انتخاب و مصرف غذاهای متنوع از بین 5 گروه اصلی غذایی
- کاهش استفاده از غذاها و نوشیدنی های پرچرب، شور یا خیلی شیرین
رژیم غذایی برای کودکان لاغر
مهم ترین اصل برای افزایش وزن کودکان لاغر،تشویق کودک به پیروی از یک برنامه غذایی سالم است. با اینکه بیشتر کودکان به خوردن غذاهای چرب و شیرین تمایل زیادی نشان می دهند، اما این مواد از ارزش غذایی کمی برخوردارهستند و مواد مغذی مورد نیاز، برای ساختن استخوان های قوی و بدنی سالم را تامین نمی کنند. بنابراین سوالی که پیش می آید این است که بهترین رژیم غذایی برای کودکان لاغر دارای چه ویژگی هایی است.
چربی های سالم در تغذیه کودکان لاغر
رژیم های غذایی مناسب برای مقابله با لاغری کودکان، شامل استفاده از چربی های بیشتردر رژیم غذایی این کودکان است. البته منظور از رژیم پرچرب به معنای استفاده از همه انواع چربی ها نیست. برخی از انواع چربی های اشباع شده که در غذاهای سرخ شده استفاده می شوند، به هیچ وجه برای این منظور مناسب نیستند. بلکه چربی های سالم مانند چربی های حیوانی و کره های آجیلی گزینه های مناسبی هستند.
افزایش چربی های سالم در رژیم غذایی کودکان
چند پیشنهاد ویژه برای افزایش چربی های سالم در رژیم غذایی کودکان شامل موارد زیر است:
استفاده از کره های آجیلی
برای گنجاندن این نوع چربی در رژیم غذایی کودکان، می توان با قراردادن اندکی کره بادام زمینی یا کره پسته بر روی میوه‌ها و سبزیجات خام، کودک را به خوردن این ترکیبات مغذی تشویق کرد.
روغن های سالم در طبخ غذا
معمولا استفاده از روغن زیتون یا سایر روغن‌های سالم، برای حفظ سلامتی قلب بسیار مفید است و می توان در هنگام طبخ غذا از این نوع روغن استفاده کرد.
استفاده از مکمل خوراکی
بهترین روش برای انتخاب بهترین مکمل غذایی برای کودک، مشورت با یک متخصص تغذیه است. زیرا متخصص تغذیه با بررسی شرایط جسمی کودک، نسبت به تجویز بهترین نوع مکمل اقدام خواهد کرد. البته ممکن است مصرف مکمل برای برخی از کودکان گزینه مناسبی نباشد که این موضوع نیز توسط پزشک تعیین خواهد شد.
همچنین استفاده از موارد زیر نیز در جبران کمبود وزن کودکان لاغر بسیار سودمند است:
- حتما سبزیجات را با روغن حیوانی یا کره ترکیب کنید یا بپزید
- از سس هایی که شامل پنیر خامه ای هستند، برای افزایش کالری غذای کودک استفاده کنید.
- میوه های تازه را به ماست، دیپ میوه یا کره بادام زمینی آغشته کنید.
- پاستا را آبکشی کنید و بر روی آن روغن زیتون، کره، پنیر یا سس اضافه کنید.
- به جای شیر بدون چربی یا یک درصد چربی، از شیر 2 درصد چربی یا شیر کامل استفاده کنید.
- سوپ های متنوع را با استفاده از جو دوسر و شیر تهیه کنید.
- در تهیه شیرینی های خانگی مانند کلوچه ها یا پنکیک های سالم از یک تخم مرغ اضافی یا پودر شیر خشک استفاده کنید.
موارد ممنوع در تغذیه کودکان لاغر
انجام اقدامات زیر برای جبران لاغری کودک به هیچ عنوان توصیه نمی شود زیرا نه تنها به افزایش وزن کودک کمکی نخواهد کرد بلکه سبب کاهش وزن بیشتر کودک خواهد شد:
مصرف بیش از حد میان وعده
یکی از رایج ترین اشتباهات در تغذیه کودکان لاغر، استفاده بیش از حد از میان وعده ها است. زمان مناسب مصرف میان وعده ها باید به روشی تنظیم شود که کودک قبل از زمان شام، اندکی احساس گرسنگی داشته باشد.
استفاده زیاد از میان وعده ها سبب می شود که معده کودک از غذاهایی با چگالی زیاد و انرژی کم پر شود در حالی که اگر کودک پیش از صرف یک وعده غذایی کامل، دچار احساس گرسنگی شود، در واقع کالری بیشتری دریافت خواهد کرد.
استفاده از موبایل و تبلت موقع غذا
یکی از مهم ترین مواردی که در تغذیه کودکان لاغر باید مورد توجه قرار گیرد، انتخاب مکان مناسب برای غذاخوردن کودک است. بهترین مکان برای صرف غذای کودک بر سرمیز غذاخوری و به دور از هرگونه وسایل الکترونیکی نظیر تلویزیون، تلفن یا کامپیوتر است. این وسایل با کاهش تمرکز کودک، سبب بروز بی میلی یا کم اشتهایی کودک برای ادامه غذاخوردن می شوند.
نوشیدن آب میوه قندی
آب میوه هایی که شامل شکر اضافه هستند بدون این که انرژی، چربی یا پروتئین خاصی در اختیار کودک بگذارند، سبب بروز احساس سیری می شوند که برای کودکان لاغر انتخاب مناسبی نیست. البته ممکن است کودکی مبتلا به دیابت باشد در این صورت برای پرستاری از کودک مبتلا به دیابت این مقاله را مطالعه کنید.
مصرف مکمل پودر پروتئینی
مصرف این پودرها برای جبران لاغری کودکان چندان توصیه نمی‌شوند، زیرا به نظر می‌رسد حتی کودکان کم وزن هم به اندازه کافی در رژیم غذایی خودپروتئین دریافت می‌کنند (و این پودرها فاقد مواد مغذی لازم برای افزایش وزن کودکان است).
بنابراین برای تغذیه مناسب کودکان لاغر، بهترین گزینه القای عادات غذایی پایدار و سالم در زندگی روزمره کودک است. به همین دلیل مشورت و استفاده از دستورالعمل های یک متخصص تغذیه تاثیر زیادی در بهبود وضعیت کودک خواهد داشت. البته مسلم است که کودک برای اجرای این دستورات به همراهی و تشویق اعضای خانواده یا یک پرستار کودک حرفه ای نیاز خواهد داشت.
پیگیری الگوی رشد کودک و بررسی تغییرات وزنی ناشی از اصلاح رژیم غذایی، امر بسیار مهمی است که باید توسط فردی آگاه و باتجربه انجام شود. در این شرایط پرستار کودک حرفه ای با دقت تمام به اجرای دستورات پزشک اقدام کرده و با اندازه گیری روند تغییرات وزن و قد کودک، گزارشات کاملی را به والدین و پزشک کودکان ارائه خواهد کرد.
حضور پرستار کودک باتجربه و آگاه برای مراقبت و پرستاری از کودکان مبتلا به بیماری های مختلف از جمله کمبود وزن، از اهمیت بسزایی برخوردار است. مرکز پرستاری آسایش ایرانیان با مجوز رسمی از وزارت بهداشت یکی از معتبرترین مراکز ارائه خدمات پرستاری در منزل است که با کادر پرستاری متخصص و مجرب به صورت شبانه روزی آماده ارائه خدمات مراقبتی به کودکان، سالمندان و بیماران است.
برای دریافت اطلاعات بیشتر، تنها کافی است که با مشاوران این مرکز در هرساعت از شبانه روزی تماس حاصل فرمایید.
در صورت نیاز به خدمات پرستاری (پرستار کودک در منزل، پرستار سالمند در منزل و پرستار بیمار در منزل) با ما تماس بگیرید. کارشناسان شرکت پرستاری آسایش ایرانیان؛ آماده ارائه مشاوره رایگان، به شما هستند.
