کودکان معمولاً در هر سنی پرانرژی و فعال هستند و در حالت طبیعی والدین توانایی مدیریت رفتارهای کودک را دارند، اما در شرایطی که کودک بیش از حد پرانرژی باشد، ممکن است کنترل رفتارهای او کار آسانی نباشد. در این شرایط لازم است کودک برای احتمال ابتلا به بیش فعالی مورد معاینه قرار گیرد. کودک بیش فعال معمولاً بی قرار است و در گوش دادن، دریافت دستورات، یا پیروی از دستورالعملهای پیچیده مشکل دارد. مدیریت رفتارهای کودک بیش فعالی معمولاً برای والدین چالش برانگیز و استرس زا خواهد بود و لازم است برای بازگرداندن این کودکان به یک زندگی منظم و با ثبات از تکنیک های درمانی خاصی استفاده شود. در صورتی که والدین به اندازه کافی صبور باشند قادر به ایجاد نظم و تمرکز در الگوی زندگی کودک خواهند بود.
در این مقاله از خدمات پرستاری آسایش ایرانیان به بررسی راهکارهای پرستاری و مراقبت از کودکان بیش فعال پرداختهایم:
اختلال کمتوجّهی – بیشفعالی ADHD چیست؟
ADHD نوعی اختلال روانی است که در اوایل دوران کودکی شروع میشود. تمام کودکان طبیعی ممکن است بسیار پرانرژی باشند و به سختی بر موضوعی متمرکز شوند اما اگر این رفتار به شدت افراطی باشد و برای کودک ایجاد مشکل کند، ممکن است کودک به بیماری ADHD مبتلا باشد.
علایم این بیماری در اکثر کودکان با گذشت زمان کاهش پیدا میکند، اما برخی از کودکان بیش فعالی ممکن است حتی در بزرگسالی نیز علائم داشته باشند.
خبر خوب این است که اختلال ADHD را میتوان با استفاده از درمانهای روانشناختی و رفتاری، تکنیکهای فرزند پروری مثبت و در صورت لزوم با دارو درمان کرد.
همچنین بخوانید: علائم و روش درمان بیماری هموفیلی در کودکان
علائم بیش فعالی در کودکان
کودک به راحتی دچار حواس پرتی از جمله علائم پیش فعالی در کودکان است
معمولا کودکان بیش فعال علایم مشترکی را تجربه می کنند که شایع ترین آنها شامل موارد زیر است:
- کودک به راحتی دچار حواس پرتی میشود.
- در گوش دادن مشکل دارد.
- به طور منظم صحبت طرف مقابل را قطع میکند.
- مدام در حال حرکت و تکان خوردن است.
- قادر به انجام بی سر و صدای کارهای نیست.
از عواملی که می توانند در بروز این اختلال یش فعالی کودکان موثر باشند سیگار کشیدن و یا مصرف الکل در دوران بار داری توسط مادر است.
همچنین بخوانید: سرفه در کودکان؛ درمان سرفه خلط دار در کودکان
تشخیص اختلال بیش فعالی
تشخیص ADHD دشوار است زیرا آزمایش سادهای برای تشخیص وجود ندارد
تشخیص ADHD امری دشوار است زیرا آزمایش سادهای برای تشخیص قطعی این مشکل وجود ندارد و علایم ADHD اغلب با علایم سایر بیماریها و اختلالات رفتاری همپوشانی دارد. برای تشخیص این مشکل ممکن است نیاز به مراجعه به متخصص اطفال، یک روانشناس کودک یا یک روانپزشک کودک وجود داشته باشد.
همچنین بخوانید: دلیل ایجاد آفت دهان کودک و روش درمان آن
روشهای مؤثر برای مقابله با بیش فعالی کودکان
در ادامه این مقاله با روشهای مؤثر برای مقابله با بیش فعال کودکان آشنا خواهید شد:
برقراری نظم درخانه
برخی از خانوادهها از مجموعهای از قوانین پیروی میکنند و این وضعیت برای یک کودک بیش فعال بسیار مطلوب است. کودکان بیش فعال نیاز به جهت دهی روشن و الگویی برای پیروی دارند.
این قوانین نه تنها به والدین کمک میکند تا خانه خود را به شیوهای واضحتر و منظمتر اداره کنند، بلکه به کودک نیز این فرصت را میدهد تا متوجه شود چه کاری باید در چه زمانی انجام شود.
تعیین زمان مشخص برای بیدار شدن، مسواک زدن، غذا خوردن، انجام تکالیف، بازی کردن و حتی خواب برای این کودکان ایده آل است. این امر باعث کاهش هرج و مرج در ذهن کودک خردسالی میشود که نمیداند باید چه کاری انجام دهد.
وقتی برنامه زندگی کودکان بیش فعال سازماندهی و برنامه ریزی شود، کمتر احساس اضطراب میکنند و در مدرسه و خانه عملکرد بهتری خواهند داشت.
واکنش هوشمندانه به رفتار کودک
به یاد داشته باشید که یک کودک بیش فعال به هیچ وجه کودک بدی نیست و نباید به تمام رفتارهای او واکنش نشان داد.
بیش فعالی یک اختلال روانی است که به عنوان «اختلال بیش فعالی و کمبود توجه» نیز شناخته میشود.
برای کودکانی که از ADHD رنج میبرند، تمرکز بر یک فعالیت معین دشوار است و تمایل دارند از شاخهای به شاخه دیگر بپرند.
این اختلال زمانی اتفاق می افتد که هورمونهای مغز تحت تأثیر قرار میگیرد و سلولهای مغز برای انتقال اطلاعات بین یکدیگر دچار مشکل میشوند.
فریاد زدن بر سر کودک مبتلا به بیش فعالی هیچ فایدهای ندارد و تنها باعث مضطربتر شدن کودک میشود.
بهتر است والدین درک کنند که کودک بیش فعال در فعالیتهای روزانه به کمک دیگران نیاز دارد و لازم است کارها را با قدمهای کوچک پیش ببرد.
تمرکز و واکنش والدین به مسائلی که واقعاً مهم هستند، سبب ایجاد آرامش و تمرکز بیشتر در کودک بیش فعال خواهد شد.
ساده کردن دستورات پیچیده
درک و اجرای دستورالعملهای پیچیده برای کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی بسیار دشوار است. بنابراین لازم است که حتی کارهای ساده نیز به قسمتهای کوچکتر تقسیم شوند تا کودک به راحتی روش انجام آنها را متوجه شود.
ایجاد ارتباط چشمی با کودک بیش فعال در هنگام گفتگو و ارائه دستورالعملها بسیار مهم است زیرا این کار به افزایش تمرکز کودک کمک میکند.
لازم است والدین اطلاعات ارائه شده را به قطعات کوچک و آسان تقسیم کنند و در صورت لزوم آن را چند بار تکرار کنند.
هرگز با عجله و بی حوصلگی با کودکان بیش فعال رفتار نکنید، زیرا کودک قادر به درک بی توجهی دیگران است و از این رفتار مضطرب خواهد شد.
حذف عوامل حواس پرتی کودک
کودک بیش فعال ممکن است با عوامل بسیار کوچک دچار حواس پرتی شود، بنابراین لازم است که عوامل کاهش دهنده تمرکز در محیط اطراف کودک به حداقل ممکن کاهش پیدا کند. این موضوع به خصوص در زمانی که کودک وظایف مهمی مانند انجام تکالیف یا آماده شدن برای امتحان را انجام میدهد اهمیت بیشتری دارد.
با فراهم آوردن مکانی دنج و دور از سرو صدا شروع کنید اما هرگز کودک را مجبور به باقی ماندن در یک مکان مشخص نکنید زیرا این کار باعث بی قراری بیشتر کودک میشود.
بهتر است با قرار دادن یک اسباب بازی مورد علاقه، فضای درس خواند ن کودک را جذابتر کنید و صدای تلویزیون و موسیقی را قطع کنید. لازم است کودک این اطمینان را در کودک به وجود آورید که انجام تکالیف و مطالعه به معنای تنبیه او نیست.
تشویق و ارائه پاداش به کودک
انجام وظایف مهم، برای یک کودک بیش فعال درست مثل شرکت در یک مبارزه طاقت فرسا است. تحسین و پاداش دادن به کودک سبب اشتیاق بیشتر او به انجام کارهای محوله میشود. لازم است والدین در مراحل اولیه انجام وظایف به کودک کمک کنند و به تدریج میزان کمک خود را کاهش دهند. تشویق مثبت، پاداشهای کوچک، در آغوش گرفتن، دست زدن و غیره به کودک کمک میکند تا تلاش بیشتری برای تکمیل کارها از خود نشان دهد.
تهیه لیست کارهای ساده
محول کردن کارهایی که کودک از عهده انجام آن بربیاید، سبب افزایش تمرکز کودک مبتلا به بیش فعالی میشود. تهیه فهرست مکتوبی از مسئولیتهای کوچک با استفاده از نمودارهای رنگی، سبب ایجاد یک مرجع بصری جذاب برای کودک بیش فعال میشود.
این مسئولیتها میتواند به سادگی پر کردن لیوانها یا تمیز کردن میز بعد از شام باشد و کودک با این انجام این کارهای احساس مهم و مسئول بودن خواهد کرد.
مراجعه کودک به این لیست در مواقع بی حوصلگی و بی قراری برای جهت دهی به افکار مؤثر خواهد بود. تنبیه یا عصبانی شدن والدین در شرایطی که کودک تمایلی به پیروی از لیست وظایف نداشته باشد خطای بزرگی است. به یاد داشته باشید که در ابتدا ممکن است پیشرفت کودک خیره کننده باشد، اما ادامه کار تنها با صبر و تشویق مثبت امکان پذیر خواهد بود!
برنامه ریزی برای زمان تفریح و بازی کودکان
کودک بیش فعال نیز مانند هر کودک دیگری برای رشد و شکوفایی نیاز به دویدن و بازی کردن دارد. بنابراین لازم است گاهی والدین بدون این که کودک را کنترل کنند، به او اجازه دهند که به انجام تفریحات مورد علاقه خود بپردازد.
مراقبت از کودک با فاصله و به صورت نامحسوس باعث فراهم آوردن فضای کافی برای بازی و تخلیه انرژی کودک میشود. پرستار کودک نقش بسیار مهمی را در این زمینه ایفا می کند.
حمایت مؤثر از کودک
هماهنگی و مشورت والدین با افرادی که زمان قابل توجهی را با کودک بیش فعال سپری میکنند تأثیر زیادی در بهبود شرایط کودک دارد. به عنوان مثال، لازم است که به پرستار کودک در مورد وضعیت کودک و روشهایی که در حال حاضر با او رفتارمی شود اطلاع رسانی کافی انجام شود. همچنین میتوان این موضوع را با معلم کودک بیش فعال نیز در میان گذاشت تا او بتواند به شیوهای ماهرانهتر به کودک کمک کند.
افزایش اطلاعات در مورد اختلال بیش فعالی
هر چه والدین و اطرافیان در مورد این اختلال بیشتر بدانند، برای مقابله با مشکلات احتمالی مجهزتر خواهند بود. مطالعه کتابها، مقالات و سایتهای قابل اعتماد در مورد ADHD تصمیم بسیار هوشمندانهای است.
اما لازم است والدین پیش از انجام هر تصمیمی با پزشک مشورت کنند و برای افزایش موفقیت این کودکان نه تنها با متخصصان بلکه با سایر افرادی که به نحوی با این موضوع درگیر هستند مشورت کنند.
پیشگیری از خستگی کودک
گاهی اوقات کودک مبتلا به ADHD برای برقراری ارتباط و بیان آنچه که احساس میکنند دچار مشکل میشوند. بنابراین، این وظیفه بر عهده والدین است که مراقب کارهای کودک باشند و از قرار دادن کودک در شرایطی که باعث خستگی شدید کودک میشود پیشگیری کنند. در واقع خسته شدن کودک بیش فعال، سبب کاهش خودکنترلی و بروز رفتارهای ناهنجار میشود.
پذیرش محدودیتها و پتانسیلهای کودک
بیش فعالی به هیچ وجه عمدی نیست و کودک قصد آزار و اذیت هیچ کس را ندارد بنابراین لازم اطرافیان کودک از انتقادهای بی مورد پرهیز کنند زیرا ممکن است با تأثیرات منفی بر پیشرفت کودک همراه باشد.
اختلال بیش فعالی را میتوان با استفاده از عکسالعملهای مناسب تحت کنترل گرفت اما پذیرش این موضوع که کودک بیش فعال است به والدین کمک خواهد کرد که از تحمیل مسئولیتهای خارج از توان به کودک اجتناب کنند.
سوالات متداول
اختلال بیشفعالی ADHD چیست؟
ADHD نوعی اختلال روانی است که در اوایل دوران کودکی شروع میشود. تمام کودکان طبیعی ممکن است بسیار پرانرژی باشند و به سختی بر موضوعی متمرکز شوند اما اگر این رفتار به شدت افراطی باشد و برای کودک ایجاد مشکل کند، ممکن است کودک به بیماری ADHD مبتلا باشد.
نحوه تشخیص اختلال بیش فعالی چیست؟
تشخیص ADHD امری دشوار است زیرا آزمایش سادهای برای تشخیص قطعی این مشکل وجود ندارد و علایم ADHD اغلب با علایم سایر بیماریها و اختلالات رفتاری همپوشانی دارد. برای تشخیص این مشکل ممکن است نیاز به مراجعه به متخصص اطفال، یک روانشناس کودک یا یک روانپزشک کودک وجود داشته باشد.
تشویق و ارائه پاداش به کودک برای رفع اختلال پیش فعالی چگونه است؟
انجام وظایف مهم، برای یک کودک بیش فعال درست مثل شرکت در یک مبارزه طاقت فرسا است. تحسین و پاداش دادن به کودک سبب اشتیاق بیشتر او به انجام کارهای محوله میشود. لازم است والدین در مراحل اولیه انجام وظایف به کودک کمک کنند و به تدریج میزان کمک خود را کاهش دهند.
پذیرش محدودیتها و پتانسیلهای کودک درمان پیش فعالی چه تاثیری دارد؟
بیش فعالی به هیچ وجه عمدی نیست و کودک قصد آزار و اذیت هیچ کس را ندارد بنابراین لازم اطرافیان کودک از انتقادهای بی مورد پرهیز کنند زیرا ممکن است با تأثیرات منفی بر پیشرفت کودک همراه باشد.
در صورت نیاز به خدمات پرستاری (پرستار کودک در منزل، پرستار سالمند در منزل و پرستار بیمار در منزل) با ما تماس بگیرید. کارشناسان شرکت پرستاری آسایش ایرانیان؛ آماده ارائه مشاوره رایگان، به شما هستند.
