7 نکته برای تغذیه مناسب سالمندان دیابتی: شیوع بیماری دیابت در بین سالمندان، بیشتر از تمام گروه‌های سنی دیگر است و یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر مدیریت این بیماری، انتخاب روش تغذیه مناسب سالمندان دیابتی است. بر اساس تحقیقات انجام‌شده از هر 4 سالمند بالای 65 سال، یک نفر مبتلابه دیابت و از هر دو نفر یک نفر مبتلابه پیش دیابت است.
علت بیماری دیابت
بیماری دیابت یک بیماری مزمن و مادام‌العمر است که بر نحوه استفاده بدن از قند خون (گلوکز) یا تبدیل غذا به انرژی تأثیر می‌گذارد. علل دیابت به بر اساس نوع آن متفاوت است اما در تمام انواع دیابت سطح قند خون فرد بالاتر از حد طبیعی است.
سالمندان مبتلا به دیابت در معرض خطر ابتلا به بیماری هایی دیگری مانند بیماری قلبی، آسیب عصبی، آسیب کلیه و آسیب چشم هستند. حقیقت این است که زندگی با دیابت برای سالمندان همراه با چالش‌های منحصر به فردی است که ممکن است بر کیفیت زندگی آنها تأثیر گذار باشد. اما ما در آسایش ایرانیان برای برخی از این مشکلات برنامه ای داریم مانند رژیم غذایی سالم.
خوشبختانه، راه‌های زیادی برای مدیریت بیماری دیابت و علایم آن وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آنها پیروی از رژیم غذایی سالم است که پزشک متخصص تغذیه یا یک پرستار سالمند حرفه ای به خوبی برای شما برنامه ریزی می کند.
نکات تغذیه سالمندان دیابتی
با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله به بررسی 7 نکته برای تغذیه مناسب سالمندان دیابتی پرداخته‌ایم:
گنجاندن کربوهیدرات سالم در وعده
همه انواع کربوهیدرات‌ها بر سطح گلوکز خون تأثیر می‌گذارند، بنابراین توجه به این نکته مهم است که بدانید کدام غذاها حاوی کربوهیدرات هستند.
منابع سالم کربوهیدرات
- غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، گندم‌سیاه و جو سبوس‌دار
- میوه‌ها
- سبزیجات
- حبوباتی مانند نخود، لوبیا و عدس
- لبنیاتی مانند ماست و شیر بدون افزودنی قندی
درعین‌حال لازم است سالمندان دیابتی مقدار مصرف غذاهای کم فیبر مانند نان سفید، برنج سفید و غلات فرآوری شده را در رژیم غذایی خود محدود کنند.
کاهش مصرف نمک
مصرف زیاد نمک زمینه‌ساز ابتلا به مشکل فشارخون بالا است. افزایش فشارخون نیز به‌نوبه خود، سبب بالا رفتن احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته می‌شود.
میزان متعادل مصرف نمک برای سالمندان دیابتی حداکثر 6 گرم (یک قاشق چای‌خوری) است. لازم است در هنگام انتخاب مواد غذایی بسته‌بندی‌شده به برچسب اطلاعات آن توجه کنید و غذاهایی را انتخاب کنید که نمک کمتری دارند.
استفاده از سبزی‌های معطر و ادویه‌جات به‌جای نمک باعث طعم دهی و لذیذتر شدن وعده‌های غذایی سالمندان دیابتی می‌شود.
محدود کردن مصرف گوشت قرمز
بسیاری از سالمندان پس از کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها در رژیم غذایی بیشتر دچار احساس گرسنگی می‌شوند و برای جبران این مشکل به خوردن مقدار بیشتری گوشت رو می‌آورند. اما انجام این کار با گوشت قرمز و فرآوری شده مانند ژامبون، بیکن، سوسیس، گوشت گاو و بره ایده خوبی نیست. زیرا بر اساس تحقیقات دانشمندان مصرف این گوشت قرمز و فرآورده‌های آن با افزایش احتمال مشکلات قلبی و سرطان ارتباط مستقیم دارند.
رژیم غذایی جایگزین گوشت
- حبوباتی مانند لوبیا و عدس
- تخم‌مرغ
- ماهی
- طیور مانند مرغ و بوقلمون
- آجیل بدون نمک
لوبیا، نخود و عدس به دلیل فیبر زیاد باعث افزایش احساس سیری می‌شوند و تأثیر چندانی بر میزان گلوکز خون ندارند. همچنین مصرف هفته‌ای دوپار از ماهی‌های روغنی مانند سالمون و ماهی خال‌مخالی که سرشار از چربی‌های امگا 3 هستند در حفظ سلامت قلب مؤثر است.
افزایش مصرف میوه و سبزیجات
مصرف میوه‌ها به‌عنوان میان وعده بهترین راه برای جذب ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر موردنیاز بدن سالمند است.
سؤالی که برای بسیاری از افراد دیابتی مطرح است این است که آیا باید از خوردن میوه‌ها به به دلیل شیرین بودن آنها اجتناب کرد؟ پاسخ منفی است.
مصرف میوه به‌صورت کامل برای همه مفید است و افراد دیابتی از این قاعده مستثنا نیستند. هرچند که میوه‌ها حاوی قند هستند، اما این قند از نوع طبیعی است و با شکر اضافه‌شده به محصولاتی مانند شکلات، بیسکویت و کیک متفاوت است.
همچنین مصرف آب میوه‌ها نیز به دلیل قند بیشتر، انتخاب مناسبی برای افراد دیابتی نیست و بهتر است به‌جای آن از میوه‌های کامل استفاده شود.
مصرف چربی سالم
همه ما در رژیم غذایی خود به چربی نیاز داریم زیرا چربی‌ها یکی از منابع مهم تولید انرژی در بدن به‌حساب می‌آیند. اما انواع مختلفی از چربی‌ها وجود دارند که به طرق مختلف بر سلامت بدن تأثیر می‌گذارند.
چربی‌های سالم‌تر بیشتر در غذاهایی مانند آجیل‌های بدون نمک، دانه‌ها، آووکادو، ماهی‌های روغنی، روغن‌زیتون، روغن کلزا و روغن آفتابگردان یافت می‌شوند. برخی از چربی‌های اشباع‌شده سبب افزایش میزان کلسترول خون می‌شوند و خطر ابتلا به مشکلات قلبی را افزایش می‌دهند. خطرناک‌ترین چربی‌های اشباع عمدتاً در محصولات حیوانی و غذاهای آماده وجود دارند و شامل موارد زیر هستند:
- گوشت قرمز و فرآوری شده
- کره
- گوشت خوک
- بیسکویت، کیک، پای و شیرینی
کاهش میزان چربی‌ها در رژیم غذایی سالمندان دیابتی ایده مناسبی است، بنابراین توصیه می‌شود این افراد به‌جای چربی‌ها از غذاهای کبابی، بخارپز یا پخته‌شده استفاده کنند.
ترک قند و شکر
ترک ناگهانی مصرف شکر ممکن است برای بسیاری از افراد بسیار دشوار باشد، بنابراین می‌توان از گام‌های کوچک عملی برای کاهش قند اضافی شروع کرد.
یکی از بهترین انتخاب‌های غذایی برای سالمندان دیابتی جایگزین کردن نوشیدنی‌های شیرین، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و آب‌میوه‌ها با آب ساده، شیر ساده، یا چای و قهوه بدون شکر است.
بی‌شک کاهش مصرف قند و شکر گام مهمی برای کنترل سطح گلوکز خون در افراد دیابتی است و تأثیر زیادی بر کاهش وزن در سالمندان چاق دارد.
انتخاب تنقلات به عنوان میان وعده
بسیاری از افراد برای میان وعده به سراغ مواد ناسالمی مثل چیپس، بیسکویت و شکلات می‌روند درصورتی‌که می‌توان از تنقلات سالم‌تری مانند ماست، آجیل بدون نمک، دانه‌ها، میوه‌ها و سبزیجات استفاده کرد. این مواد علیرغم لذیذ بودن به روند کاهش وزن سالمندان چاق نیز کمک می‌کنند.
تحرک در سالمندان دیابتی
در کنار تغذیه مناسب یکی از مهم‌ترین اقدامات برای کنترل دیابت انجام فعالیت بدنی بیشتر است. ورزش منظم علاوه بر تأثیر مثبتی که بر مدیریت دیابت دارد سبب کاهش خطر ابتلا به مشکلات قلبی نیز می‌شود. درواقع ورزش با افزایش میزان گلوکز مصرفی عضلات، به بدن کمک می‌کند تا انسولین را به‌طور مؤثرتری استفاده کند.
انتخاب غذاهای سالم‌تر برای مدیریت دیابت و کاهش خطر عوارض دیابت اهمیت بسزایی دارد. بنابراین تمرکز بر تغذیه مناسب سالمندان دیابتی و استفاده از مواد غذایی فوق در رژیم غذایی سالمندان گام موثری در بهبود کیفیت زندگی این عزیزان است.
